ဥပစာ

ဥပစာ ​ေပါ်​ေပါက်ရာ အ​ေြခခံ နယ်ပယ် ြကီး​များ​တွင် “လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ” ဟူ​ေသာ နယ်ပယ် ကဲ့​သို့​ပင် ကျယ်ြပန့်​ေသာ နယ်ပယ်ြကီး​ တစ်ခုမှာ “တိရစ္ဆာန်” ဟူ​ေသာ နယ်ပယ်ြဖစ်သည်။ တိရစ္ဆာန်ကို အ​ေြခြပု၍ ​ေပါ်​ေပါက်လာ​ေသာ ဥပစာ များ​စွာကို ​ေန့​စဉ်သံုး​ စကား​ထဲတွင် ​ေတွ့​နိုင်ပါသည်။ တိရစ္ဆာန်သည် လူနှင့်​ အြမဲ ထိ​ေတွ့​ ​ေနရ​ေသာ သက်ရှိများ​ ြဖစ်သည်။ လူသည် တိရစ္ဆာန် များ​ထဲက အချို့​ကို အိမ်မှာ​ေမွး​ ြမူထား​သည်။ အချို့​ကို သတ်ြဖတ်စား​ သည်။ အချို့​ကို ​ေဘး​မဲ့​ ​ေပး​ထား​သည်။ အချို့​မှာမူ အန္တရာယ် ရှိသည့်​ အတွက် ထိတ်လန့်​ ​ေြကာက်ရွံ့​သည်။ အန္တရာယ်ကို ကာကွယ်သည်။ ဤသို့​ တိရစ္ဆာန်များ​နှင့်​ ထိ​ေတွ့​ ဆက်ဆံမှုကို အ​ေြကာင်း​ြပု၍ ဥပစာများ​ ​ေပါ်​ေပါက် လာရြခင်း​ ြဖစ်သည်။ တိရစ္ဆာန်များ​၏ ပံုပန်း​သွင်ြပင် အမူအရာ၊​ အရည်အ​ေသွး​ အကျင့်​ စရိုက်နှင့်​ လူနှင့်​ တိရစ္ဆာန် ဆက်သွယ်မှု ဟူ​ေသာ အရင်း​ခံ အ​ေြကာင်း​ ၃ ရပ်ကို မူတည်၍ ဥပစာများ​ကို စူး​စမ်း​ ​ေဖာ်ြပပါမည်။

တိရစ္ဆာန်များ​၏ ပံုပန်း​ သွင်ြပင်မူရာကို အရင်း​ခံ​ေသာ ဥပစာများ​တွင် တိရစ္ဆာန် များ​၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​ကို ယင်း​တို့​နှင့်​ ပံုပန်း​သွင်ြပင် ချင်း​တူ​ေသာ အသံုး​အ​ေဆာင် ပစ္စည်း​များ​၏ အမည်များ​အြဖစ် တင်စား​ေခါ်​ေဝါ်​ေသာ ဥပစာ စကား​များ​ကို ဦး​စွာ စူး​စမ်း​ ​ေဖာ်ြပပါမည်။ “ကျား​ပါး​စပ်”ဆို​ေသာ စကား​လံုး​ကို အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်​ရာတွင် ​ေရစီး​ေြကာင်း​တွင် ဖွင့်​ခံထား​ရ​ေသာ က​ေတာ့​ ပံုသဏ္ဍာန် ငါး​ဖမ်း​ပိုက်ြကီး​ တစ်မျိုး​၊​ အကျဉ်း​ေထာင် တံခါး​မတွင် ရှိသည့်​ မလွယ်​ေပါက်၊​ ြကွက်​ေထာင်​ေချာက်ြကီး​ တစ်မျိုး​၊​ ဝန်ချီစက် တစ်မျိုး​ဟူ၍ ဖွင့်​ဆိုထား​ပါသည်။ထိုအသံုး​အ​ေဆာင် ​ေလး​မျိုး​စလံုး​ ကျား​ပါး​စပ်နှင့်​ တူသည် ဟူ​ေသာ စိတ်ကူး​ြဖင့်​“ကျား​ပါး​စပ်”ဟု တင်စား​ ​ေခါ်​ေဝါ်ြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။

ထို့​အတူ မှန်ဘီလူး​ တပ်ထား​ေသာ တစ်ဖက် လင်း​မီး​အိမ်ကို “ကျား​မျက်လံုး​”၊​ သစ်သား​ကို တိုက်စား​ရ​ေသာ တံစဉ်ြကမ်း​ကို “ကျား​လျှာ” ဟု ​ေခါ်ြခင်း​မှာလည်း​ ထိုသ​ေဘာမျိုး​ တင်စား​ ​ေခါ်​ေဝါ်ြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။ ကျား​ပါး​စပ်၏ ပွင့်​ဟြခင်း​၊​ ကျား​မျက်လံုး​၏ စူး​ရှြခင်း​၊​ ကျား​လျှာ၏ ြကမ်း​တမ်း​ြခင်း​ တို့​ကို အ​ေလး​ေပး​၍ တင်စား​ြကြခင်း​ ြဖစ်ပါလိမ့်​မည်။

ကျီး​ကန်း​၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​ြဖင့်​ တင်စား​ေသာ ဥပစာများ​တွင် “ကျီး​ကန်း​ပါး​စပ်” (လူ့​ပါး​စပ်အစွန် နှစ်ဖက်တွင် ကွဲ၍ ြဖစ်တတ်​ေသာ အနာ)၊​ “ကျီး​ေြခ” (ရိုး​တံနီ ၍ အရွက်လက်ြခား​ ရှိ​ေသာ အပင်ငယ်၊​ သစ်သား​တွင် ကုပ်တွယ်ရန် ကျီး​ေြခသဏ္ဍာန် လုပ်ထား​ေသာ နှစ်ဖက်ချွန် သံ​ေချာင်း​)တို့​မှာ ပံုသဏ္ဍာန်နှင့်​ ဆိုင်၍ ကျီး​အာ၊​ (အခွံနီ၍ အတွင်း​သား​ မည်း​ေသာ အသီး​အပင်)မှာ အ​ေရာင်ကို အစွဲြပုြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။ ​ေရှး​စာ​ေပများ​တွင် မိန်း​က​ေလး​များ​ နှုတ်ခမ်း​နီပံုကို ကျီး​အာသီး​နှင့်​ နှိုင်း​ေလ့​ ရှိပါသည်။

ြကက်က​ေပး​ေသာ ဥပစာများ​တွင် “ြကက်​ေြခ” သည် ဥပစာတင်စား​မှု အဆင့်​ဆင့်​ ရှိ​ေသာ ထူး​ြခား​ေသာ ဥပစာြဖစ်သည်။ ြကက်​ေြခပံုကို အစွဲြပု၍ “ကန့်​လန့်​ ြဖတ်မျဉ်း​နှစ်ခု”ကို ြကက်​ေြခဟု တင်စား​ ​ေခါ်သည်။ လက်ဝါး​ြပင်​ေပါ်က လက္ခဏာ အမှတ်အသား​တွင် ထိုပံုမျိုး​ကို ြကက်​ေြခဟု ​ေခါ်သည်မှာ ထိုသ​ေဘာ တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ “ြကက်​ေြခခတ်” ဟုသံုး​ေသာ အခါ မှား​ေြကာင်း​ြပ​ေသာ အမှတ်အသား​ ဟူ​ေသာ အဓိပ္ပာယ် ြဖစ်သွား​သည်။ ထိုမှတစ်ဆင့်​ စာမတတ်သူတို့​ လက်မှတ် အစား​ေရး​ထိုး​ေသာ အမှတ်အသား​ ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ် ကျယ်ြပန့်​သွား​သည်။ “စာ​ေပ မတတ်၊​ လက်​ေဗွအမှတ်၊​ ြကက်​ေြခခတ်တို့​ ​ေတာ်လှန်ြကဆို​ေသာ စာတတ်​ေြမာက်​ေရး​ သီချင်း​ထဲက အသံုး​မျိုး​ြဖစ်သည်။ ဥပစာ တင်စား​မှုမှာ ထိုမျှြဖင့်​ မရပ်​ေသး​ပါ။ “ြကက်​ေြခနီ” ဟု သံုး​လိုက် ​ေသာအခါ ​ေဘး​ဒုက္ခ ​ေရာက်သူကို ကူညီသည့်​ အလုပ် ဟူ​ေသာ အဓိပ္ပာယ်အထိ ကျယ်ြပန့်​ သွား​ပါသည်။

“ြကက်​ေတာင်စည်း​” (အရင်း​က စုစည်း​ထား​ေသာ ဆံပင်တိုစု) ြကက်​ေပါင် (ြကက်​ေပါင်ပံု အသီး​သီး​ေသာ အပင်၊​ ​ေရာ်ဘာပင်)၊​ “ြကက်ဖင်” (မျက်နှာမှာ ​ေပါ်တတ်​ေသာ အ​ေရာင်​ေဖျာ့​ေဖျာ့​ အကွက်)၊​ “ြကက်လျှာ” (သံုး​ေထာင့်​ခွပန်း​ပံု) တို့​မှာလည်း​ ြကက်၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​များ​ကို အ​ေြခခံပါသည်။ ဘုရား​လှူရ​ေသာ သံုး​ေထာင့်​ချွန်း​ ပံုစက္ကူ အလံငယ်က​ေလး​ကို “ြကက်လျှာ” ဟု​ေခါ် သကဲ့​သို့​ ထိုပံု​ေြမ အစွန်း​ကို“ြကက်လျှာစွန်း​”၊​ ထုပ်ဆီး​ တိုး​ရာတွင် ထိုပံု​ေရး​ဆွဲ​ေသာ စည်း​ကို “ြကက်လျှာစည်း​” ဟု ​ေခါ်ပါသည်။ ဇာတ်မင်း​သား​များ​ ခါး​ေတာင်း​ ကျိုက်ရာတွင် ​ေတာင်ရှည်ပုဆိုး​ အစကို ခါး​ေနာက်မှာ ြကက်ြမီး​သဏ္ဍာန်နှစ်စ ထွက်​ေအာင် ချထား​သည့်​ ခါး​ေထာင်း​ကျိုက်ဟန်ကို “ြကက်ြမီး​ခါး​ေတာင်း​ ကျိုက်” ဟု ​ေခါ်ပါသည်။

ကျွဲ​ေခါင်း​နှင့်​ တူ​ေသာ အသီး​ကို“ကျွဲ​ေခါင်း​သီး​”၊​ အထိအပွန်း​များ​၍ မာြကမ်း​ေန​ေသာ အ​ေရြပား​ကို “ကျွဲပခံုး​”ဟု​ေခါ်ပါသည်။ အုန်း​သီး​တွင် အညှာနှင့်​ ကပ်၍ ​ေပါက်​ေသာအတံကို “ြကွက်ြမီး​”ဟု​ေခါ်ြပီး​ ခပ်ယူ လိုက်​ေသာအရည်များ​ ပျစ်ပျစ် တန်း​လျက်ပါသည်ကို “ြကွက်ြမီး​တန်း​သည်” ဟု သံုး​ပါသည်။ ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်း​ လှုပ်ရှား​မှု ြပုလုပ်​ေပး​ေသာ အသား​စိုင်ကို “ြကွက်သား​”ဟု တင်စား​ေခါ်ပံုမှာ စိတ်ဝင်စား​စရာ ​ေကာင်း​ပါသည်။ “ြကွက်သား​”နှင့်​ အဓိပ္ပာယ်တူ အဂင်္လိပ်စကား​ “muscle” သည် “musculus”ဟူ​ေသာ လက်တင်စကား​မှ ဆင်း​သက်ြပီး​ “ြကွက်က​ေလး​”ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ထိုအသား​စိုင်သည် ြကွက် က​ေလး​နှင့်​ တူသည်ဟူ​ေသာ စိတ်ကူး​ြဖင့်​ ြကွက်က​ေလး​ဟု တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ထိုအဓိပ္ပာယ်အတိုင်း​ ြမန်မာတို့​က ထိုအသား​စိုင်ကို “ြကွက်သား​”ဟု ဘာသာြပန် ​ေမွး​စား​လိုက်ြခင်း​ ြဖစ်ဟန်ရှိပါသည်။ ​ေရှး​ြမန်မာ စာ​ေပများ​တွင် ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ အ​ေခါ်များ​မှာ “ြကွက်သား​”ကို မ​ေတွ့​မိပါ။ ၃၂​ေကာဋ္ဌာသ အ​ေခါ်များ​တွင်လည်း​ မပါပါ။ အဂင်္လိပ်စာနှင့်​ ထိ​ေတွ့​ချိန်ကျမှ ​ေပါ်လာ​ေသာ စကား​လံုး​ဟု ယူဆပါသည်။

အမှီမပါ​ေသာ ထိုင်ခံုက​ေလး​ကို “​ေခွး​ေြခ”၊​ အရွက်အဖျား​ ချွန်၍ အတွန့်​အတွန့်​ ရှိ​ေသာ အလှစိုက် အပင်ငယ်ကို “ဂဠုန် လက်သည်း​”၊​ နာရီစက်ထဲက သံဆူး​ခွ သို့​မဟုတ် လက်ဖဝါး​ ​ေပါ်​ေန​ေသာ လက္ခဏာ အမှတ်အသား​ တစ်ခုကို “ငါး​ြကင်း​ြမီး​”၊​ သစ်သား​ြဖတ်သည့်​ လွှြကီး​ကို “ငမန်း​စွယ်”၊​ သ​ေဘင်္ာမှ ​ေရရဟတ်ကို “ငါး​မန်း​ေတာင်”၊​ အ​ေရြပား​ ​ေပါ်​ေပါက် တတ်​ေသာ အမာဖုက​ေလး​နှင့်​ ​ေြခဖဝါး​မှာ ​ေပါ်တတ်​ေသာ အသား​မာကို “ငါး​မျက်စိ”ဟု တင်စား​သံုး​ပါသည်။

“ဆင်​ေချး​တံုး​ ဆပ်ြပာ”၊​ “ဆင်​ေြခ​ေထာက် ​ေရာဂါ”၊​ “ဆင် နား​ရွက် တံခါး​”၊​ “​ေလဆင်နှာ​ေမာင်း​” တို့​သည်လည်း​ ဆင်၏ ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ် အပိုင်း​များ​ကို အ​ေြခြပု​ေသာ ဥပစာများ​ ြဖစ်ပါသည်။ “​ေလဆင်နှာ ​ေမာင်း​”မှာ ပံုသဏ္ဍာန်ကို အ​ေြခြပုြခင်း​ မဟုတ်ဘဲ ​ေဝှ့​ယမ်း​တတ်​ေသာ အမူအရာကို အ​ေြခြပုြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။

အစွန်း​ေကာက်နှစ်ခွ ပါ​ေသာ သံတူကို “ဆိတ်ချို” လှည်း​ပံု​ေတာင်း​ ကို ဝင်ရိုး​ပွတ် စား​မသွား​ေအာင် ထည့်​သည့်​ သံ​ေခွကို “ဆိတ်မျက်လံုး​” ​ေဒါင်း​၏ ​ေပါင်ပံုသဏ္ဍာန် ​ေြခ​ေထာက်သံုး​ခု တပ်​ေသာဗျပ်ကို “​ေဒါင်း​ေပါင်” အခိုး​အ​ေငွ့​တန်း​ သဖွယ် ြမင်ရ​ေသာ ြကယ်စုကို “နဂါး​ေငွ့​တန်း​”ဦး​ထိပ်မှာ တိုတို ထား​ေသာ ဆံပင်ပံုကို “ဘဲြမီး​” ​ေစာင်း​ ​ေကာက်မှ အစိတ်အပိုင်း​ကို“​ေမျာက်​ေခါင်း​” ၊​တံခါး​၊​ ​ေသတ္တာဖံုး​တို့​တွင် ​ေသာ့​ခတ်ရန် တပ်​ေသာ ပစ္စည်း​ကို “​ေမျာက်လက်” ဟု​ေခါ် ြခင်း​မှာ ပံုသဏ္ဍာန် တူသည်ဟူ​ေသာ စိတ်ကူး​ြဖင့်​ တင်စား​ြခင်း​ြဖစ်သည်။

မဏ္ဍာပ် တန်​ေဆာင်း​စသည်တို့​တွင် နဖူး​စည်း​နှင့်​ တိုင်ဖံုး​ြကား​ေထာင့်​မှာ မွမ်း​မံ တပ်ဆင်​ေသာ အဆင်တန်ဆာကို “လင်း​နို့​ေတာင်”၊​ စအိုဝ အ​ေြကာများ​၊​ေရာင်ရမ်း​ စူထွက်​ေသာ ​ေရာဂါကို“လိပ်​ေခါင်း​”၊​ လိပ်​ေကျာကုန်း​ပံု အမိုး​ကို “လိပ်ခံုး​”၊​ ​ေဘး​ နှစ်ဖက်ြမင့်​၍ အလယ်နိမ့်​ေသာ အမိုး​နှင့်​ ထိုအမိုး​တပ် အ​ေဆာက်အအံုကို “လိပ်ြပာ ​ေတာင်”၊​ နှစ်ခွသံုး​ခွပံု ထိပ်မှာ ချည်ထား​ေသာ သစ်သား​ေချာင်း​ ဝါး​ေချာင်း​ကို“ဝက်ခွ”၊​ လှည့်​သွင်း​ရ​ေသာ ထိပ်ဖူး​ပါသည့်​ သံ​ေချာင်း​ကို “ဝက်အူ”ဟု ​ေခါ်ြခင်း​မှာလည်း​ အလား​တူပင် ပံုသဏ္ဍာန် တူမှုကို အ​ေြခခံြခင်း​ ြဖစ်သည်။

တိရစ္ဆာန်များ​၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​မျှ မဟုတ်ဘဲ တစ်​ေကာင်လံုး​၏ ပံုသဏ္ဍာန်ကို အစွဲြပုကာ တင်စား​ေသာ ဥပစာများ​လည်း​ ရှိပါသည်။ ကူး​တို့​သမ္ဗာန် ငယ်ကို “ငှက်”၊​ ခုစရာ သစ်သား​တံုး​၊​ သစ်သား​တန်း​များ​ကို “ကျား​၊​ နွား​၊​ ဖား​”၊​ ြကိုး​သံုး​ေချာင်း​တပ် မိ​ေကျာင်း​ပံု တူရိယာကို “မိ​ေကျာင်း​” ဟု ​ေခါ်ြခင်း​မှာ တစ် ​ေကာင်လံုး​ကို အစွဲြပု၍ တင်စား​ြခင်း​ြဖစ်သည်။

တိရစ္ဆာန်၏ ပံုပန်း​သွင်ြပင်​ေပါ်​ေအာင် ြကိယာနှင့်​ တွဲသံုး​ေသာ စကား​လံုး​များ​ လည်း​ ရှိပါသည်။ လက်နှစ်ဖက်​ေကာ၊​ လက်​ေြခနှစ်​ေချာင်း​ အ​ေပါ်​ေြမှာက်​ေထာင် သည်ကို “ကင်း​ြမီး​ေကာက် ​ေထာင်သည်”၊​ ခရုခွံမှာ တစ်ဆင့်​ြပီး​ တစ်ဆင့်​ ရစ်ပတ် ​ေန​ေသာ ပံုသဏ္ဍာန်မျိုး​ကို “ခရုပတ်” ၊​ ထဘီစကို တစ်ဖက်ြမင့်​ တစ်ဖက်နိမ့်​ေစာင်း​ ​ေစာင်း​ေရွှ​ေရွှ ကိုင်မသည်ကို “စွန်​ေတာင် ဆွဲသည်”၊​ ​ေတာင်ရှည် ပုဆိုး​ကို ခါး​ေတာင်း​ ကျိုက်၍​ေနာက်မှာ ပုဆိုး​စ ရှည်ရှည်ချသည်ကို “​ေမျာက်ြမီး​ချသည်”၊​ ​ေရှ့​သို့​ တစ်ဟုန် တိုး​ချီ တက်သည်ကို “ဝက်​ေခါင်း​ထိုး​တက် သည်”ဟု သံုး​ပံုများ​တွင် ​ေတွ့​ရပါသည်။

အသက်ဝိညာဉ်ကို “လိပ်ြပာ” ဟု တင်စား​ြခင်း​မှာလည်း​ စိတ်ဝင်စား​စရာ ​ေကာင်း​ပါသည်။ “လိပ်ြပာချုပ်” (က​ေလး​ များ​ မလန့်​ေအာင် အန္တရာယ်ကင်း​ေအာင် ြပုလုပ်ထား​ေသာ အ​ေဆာင်လက်ဖွဲ့​)၊​ “လိပ်ြပာခွဲ” (​ေသသူနှင့်​ ကျန်ရစ်သူတို့​ ဝိညာဉ်ချင်း​ ကင်း​ကွာ​ေအာင် လုပ်သည်)၊​ “လိပ်ြပာငယ်” (​ေြကာက်ရွံ့​သည်)၊​ “လိပ် ြပာစဉ်” (အသက်ထွက်မတတ် ထိတ်လန့်​သည်)၊​ “လိပ်ြပာလွင့်​” (လိပ်ြပာစဉ် သည်)၊​ “လိပ်ြပာလံု”၊​ “လိပ်ြပာသန့်​” (မိမိ သိက္ခာကို မိမိယံုြကည် စိတ်ချသည်) စသည့်​ အသံုး​များ​တွင် ဤတင်စား​ပံုကို ​ေတွ့​ရသည်။

တိရစ္ဆာန်များ​၏ ပံုပန်း​သွင်ြပင် အမူ အရာကို အ​ေြကာင်း​ြပု၍ တင်စား​သံုး​ေသာ ဥပစာများ​၏ နယ်ပယ်အတိုင်း​အဆကို ဤသာဓကများ​ြဖင့်​ပင် သိသာ​ေလာက် ပါြပီ။ လက်လှမ်း​မီသမျှ တင်ြပြခင်း​ြဖစ်၍ ြကွင်း​ကျန်​ေန​ေသာ ဥပစာများ​ ရှိပါလိမ့်​ဦး​မည်။ ဤဥပစာများ​၏ တူညီ​ေသာ အ​ေြခခံ အချက်မှာ ဤဥပစာအား​လံုး​သည် ဥပစာဟု မထင်ရ​ေလာက်​ေအာင် ​ေန့​စဉ်သံုး​ စကား​နယ်ပယ်ထဲမှာ အသား​ကျ အနည် ထိုင်​ေနြခင်း​ြဖစ်သည်။ ဤစကား​လံုး​များ​သည် တိရစ္ဆာန်များ​၏ ကိုယ်ခန္ဓာ စိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​ မဟုတ်​ေတာ့​ဘဲ ယင်း​တို့​နှင့်​ ပံုပန်း​သွင်ြပင် အမူအရာတူ​ေသာ အြခား​အသံုး​အ​ေဆာင် အမူအရာတို့​၏ အမည်များ​ ြဖစ်​ေနြခင်း​က ဥပစာ တင်စား​သံုး​ေသာ စကား​လံုး​များ​ ြဖစ်​ေြကာင်း​ သက် ​ေသခံ​ေနပါသည်။ 

သို့​ေသာ် ထိုစကား​လံုး​ များ​သည် သက်ဆိုင်ရာ အညွှန်း​ခံ အရာ ဝတ္ထုတို့​ကို “တကယ်” ​ေခါ်​ေသာ စကား​လံုး​များ​ ြဖစ်​ေနပါြပီ။ ဥပစာ တင်စား​သည့်​ သ​ေဘာ မရှိ​ေတာ့​ပါ။ ဥပစာ အာနိသင်ကုန် သ​ေလာက် ြဖစ်​ေနပါြပီ။ ဆိုပါစို့​။ “​ေလဆင်နှာ​ေမာင်း​”ကို ထိုအမည် မ​ေခါ်လျှင် အြခား​အမည် ရှိပါသလား​ မရှိပါ။ “​ေလ ဆင်နှာ​ေမာင်း​” သည် ထို​ေလမျိုး​၏ တကယ့်​ အမည်ြဖစ်​ေနပါြပီ။ မူလက ဥပစာ တင်စား​ြပီး​ ​ေခါ်ခဲ့​ြခင်း​ ြဖစ်​ေသာ်လည်း​ ယခုအခါ ဥပစာစကား​ မဟုတ်​ေတာ့​ဘဲ အမှန်တကယ် ​ေခါ်သည့်​ စကား​ ြဖစ်​ေနပါြပီ။ ဤ​ေဆာင်း​ပါး​တွင် ​ေဖာ်ြပ ထား​ေသာ အ​ေြခခံ သာဓကများ​မှာလည်း​ ထိုသ​ေဘာပင် ြဖစ်ပါသည်။ ထို့​ေြကာင့်​ ထိုစကား​လံုး​များ​ကို “ဥပစာ အ​ေသများ​”၊​ “အသက်ကုန်များ​ေသာ ဥပစာများ​”(dead metaphors) ဟု အချို့​က ​ေခါ်ြက ပါသည်။ 

သို့​ေသာ် ထိုစကား​လံုး​များ​သည် မူလက တိရစ္ဆာန် ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​၊​ သွင်ြပင်မူရာကို ​ေဖာ်ြပ​ေသာ အမည်များ​ ြဖစ်ခဲ့​ြခင်း​က ဥပစာအသွင် မ​ေပျာက်​ေြကာင်း​ သက်​ေသြပ​ေနပါသည်။ သံုး​နှုန်း​သူတို့​က ဥပစာအြဖစ် သတိမူစရာ မလိုဘဲ ​ေန့​စဉ်သံုး​စကား​ အြဖစ် အလွယ်တကူ သံုး​နှုန်း​ေနြက​ေသာ စကား​များ​ ြဖစ်​ေနပါြပီ။

အဂင်္လိပ်စကား​မှ သာဓကတစ်ခု ြပပါသည်။ “mouse” ဆို​ေသာ စကား​လံုး​ သည် ယခင်က “ြကွက်”ဟုသာ အဓိပ္ပာယ် ရ​ေသာ စကား​လံုး​ြဖစ်သည်။ ယခုအခါ တွင်မူ ကွန်ပျူတာမှ ြမား​ေရွှ့​ေသာ အရာ ဝတ္ထုက​ေလး​ဟူ၍ ဥပစာတင်စား​ေသာ အဓိပ္ပာယ်လည်း​ ရှိ​ေနြပီ မဟုတ်ပါလား​။ ြကွက်က​ေလး​နှင့်​ တူသည်ဟူ​ေသာ စိတ် ကူး​ြဖင့်​ mouse ဟု ​ေခါ်ြခင်း​ ြဖစ်ပါလိမ့်​မည်။ ထိုအရာဝတ္ထုက​ေလး​ကို mouse ဟု မ​ေခါ်လျှင်ဘယ်လို ​ေခါ်ပါမည်လဲ။ ထိုအရာဝတ္ထု၏ တကယ့်​ အမည်ြဖစ်​ေနပါြပီ။ 

​ေမာင်ခင်မင်(ဓနုြဖူ)