ဘာသာစကား ကုန်ေသတ္တာ၊ အဓိပ္ပာယ် ကုန်ပစ္စည်း လူတို့၏ ြပုမူမှု၊ ေြပာဆိုမှု၊ ေတွးြကံမှု ဟူေသာ ကံသံုးပါး အမူအရာတို့တွင် ဥပစာ သေဘာသည် အေြခခံ ကျကျ ဖွဲ့ယှက်ပါဝင် ေနေြကာင်း ေဆွးေနွးခဲ့ပါသည်။ “တစ်စံုတစ်ခု” ကို ယင်းနှင့် တူညီမှု ရှိေသာ အြခား “တစ်စံုတစ်ခု” အြဖစ် အသိသညာ ြပုလျက် ြပုမူေြပာဆို ေတွးြကံသည့်စနစ်သည် ဥပစာ၏ အေြခခံစနစ်ြဖစ် သည်။
ဥပစာ သေဘာကို စနစ်ြဖင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အတွက် ဥပစာသေဘာကို ေဖာ်ြပေသာ ဥပစာ စကားတွင်လည်း စနစ်ရှိသည် ပင်ြဖစ်သည်။ ဥပစာသေဘာများကို ဥပစာစကားများက စနစ် တစ်ခုြဖင့် ေဖာ်ညွှန်းေနသည့် အေလျာက် ဥပစာ သေဘာများကို ဥပစာ စကား အသံုးအနှုန်းများ အသံုးြပု၍ ေလ့လာြခင်းအားြဖင့် လူတို့၏ ကံသံုးပါး အမူအရာတို့တွင် ေတွ့ရေသာ ဥပစာ တင်စားမှု သေဘာ သဘာဝကို သိြမင် နားလည်နိုင်မည် ြဖစ်သည်။
ေန့စဉ် သံုးနှုန်းေနေသာ စကားများက ေဖာ်ြပေနသည့် ဥပစာ တင်စားမှု သေဘာကို ယေန့ အများ၏ အသိသညာထဲမှာ ကျယ်ကျယ်ြပန့်ြပန့် ရှိေနေသာ ဥပစာ အယူအဆ တစ်ခုြဖင့် သာဓက ေဆာင်ပါမည်။ “အချိန်ဟူသည် ပိုက်ဆံေြကးေငွ” ဟူေသာ အယူ အဆြဖစ်သည်။ ေန့စဉ် သံုးေနေသာ စကားများကို တေစ့တေစာင်း ေလ့လာ ြကည့်မည် ဆိုပါက အချိန်ကို ေငွအြဖစ် မှတ်ယူ သံုးနှုန်းေနေသာ စကားများကို ေတွ့ရပါလိမ့်မည်။ “ငါ မင်းကို အချိန် သိပ်မေပးနိုင် ဘူး”၊ “အချိန် ယူရမယ်”၊“အချိန်ကို ဘယ်လို အသံုးချသလဲ”၊ “အချိန်ြဖုန်းတာ မေကာင်းဘူး”၊ “အချိန်ရပါတယ်”၊ “အချိန် မရှိဘူး”၊“အချိန်ကုန်ြပီ”၊“အချိန်ကုန် သက်သာတယ်”၊ “အချိန် မေလာက်ဘူး”၊ “အချိန်နဲ့ ရင်းနှီးြပီး ြကိုးစား ထားရတာ”၊ “အချိန်ကို ဘယ်လို လျာထားသလဲ” စသည်ြဖင့် အများြကီး ရှိပါသည်။ ထိုအသံုးများတွင် “အချိန်”ဟူေသာ စကားလံုးေနရာတွင် ပိုက်ဆံ၊ ေငွေြကးဟူေသာ စကားလံုးြဖင့် အစားထိုးသံုးြကည့်လျှင် အစား ထိုး၍ ရသည်ချည်းြဖစ်ေြကာင်း ေတွ့နိုင်ပါသည်။ ေငွေြကး ပိုက်ဆံ ဟူေသာ အေကာင်အထည် ရှိသည့် အရာဝတ္ထု အတွက် သံုးသည့် စကားလံုးများကို အေကာင်အထည် မရှိေသာ အချိန်အတွက် ေြပာင်းေရွှ့ကာ ဥပစာ တင်စား အသံုးြပုြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
ကျွန်ေတာ်တို့၏ လူမှုဝန်းကျင်တွင် အချိန်သည် ပိုက်ဆံ ေြကးေငွြဖစ်ေနသည့် အတွက် အဖိုးတန် လူသံုး ပစ္စည်းလည်း ြဖစ်ေနပါသည်။ ရည်ရွယ်ချက် ပန်းတိုင် ေရာက် ရန်အတွက် အကန့်အသတ်ြဖင့် အသံုးြပု ရေသာ အရင်းအြမစ်လည်း ြဖစ်ေနပါသည်။အချိန်ကို ပိုက်ဆံေြကးေငွ အြဖစ် သံုးစွဲ ရသည်။ ရင်းနှီးြမှုပ်နှံ ရသည်။ ခွဲေဝလျာ ထားရသည်။ အကုန်အကျ သက်သာသည်။ ကုန်ရသည်။ အဖိုးတန် လူသံုးပစ္စည်း အြဖစ် ရယူသည်။ ရှိသည်။ ေပးသည်။ ကုန်ဆံုး သည်။ အကန့်အသတ်နှင့် သံုးရေသာ အရင်းအြမစ် အြဖစ် အသံုးချသည်။ သံုးပစ်သည်။ လံုေလာက်သည်။ မေလာက်င။ ကုန်သွားသည်။ ဤအသံုးများက အချိန်နှင့် ပိုက်ဆံေြကးေငွတို့ ဥပစာအြဖစ် ဆက်စပ် ပံုကို ေဖာ်ြပေနသည်။
ေခတ်မီ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် အလုပ်သည် အချိန်နှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိြပီး အချိန်ကို တိတိကျကျ တွက်ချက် သတ်မှတ်သည့် အေလ့ တည်တံ့ေနြပီြဖစ်သည့် အေလျာက် အချိန်နာရီ ရက်လနှစ် စသည်တို့ြဖင့် တွက်ချက်ကာ အခေြကးေငွေပးရသည့် စနစ်လည်း အသားကျေနပါြပီ။ တယ်လီဖုန်း ေြပာခ၊ အချိန်ပိုင်းလုပ်ခ၊ ဟိုတယ်အခန်း ငှားခ၊ နှစ်စဉ်သံုးေငွ လျာထားချက်၊ ေချးေငွ အတွက် အတိုးေပးေငွ စသည်တို့တွင် အချိန်သည်ပင် ေငွေြကးြဖစ်ေနပါြပီ။
ဥပစာသည် တူညီမှုတစ်ခုခုကို အေြခခံေြကာင်း ေဖာ်ြပြပီးြဖစ်သည်။အြငင်း အခံုနှင့် စစ်ပွဲ၊ အချိန်နှင့်ပိုက်ဆံေြကးေငွ တို့သည် တူညီမှုတစ်ခုခုရှိသည့်အတွက် ဥပစာအြဖစ် အသံုးြပုနိုင်ြခင်း ြဖစ်သည်။ သို့ေသာ် ထိုတူညီမှုသည် အလံုးစံု ထပ်တူ ထပ်မျှ တူညီမှုမဟုတ်။ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း တူညီမှုသာ ြဖစ်သည်။ ဥပစာ တင်စားရာ တွင် ဆီေလျာ်ေသာ တူညီချက်များကိုသာ မီးေမာင်းထိုးြပြပီး မဆီေလျာ်ေသာ တူညီ ချက်များကို ကွယ်ဝှက်ထားြမဲြဖစ်သည်။ ေရှ့မှာေဖာ်ြပခဲ့ေသာ “အချိန်ဟူသည် ပိုက်ဆံ ေြကးေငွ” ဥပစာကိုပင် ြပန်ညွှန်းပါမည်။ ဥပစာ တင်စားရာတွင် ေဖာ်ြပခဲ့ေသာ အသံုး ြပုြခင်း၊ ြဖုန်းပစ်ြခင်း၊ လံုေလာက်ြခင်း၊ ကုန်သွားြခင်း၊ ခွဲေဝြခင်း စသည်တို့မှာ အချိန်နှင့် ပိုက်ဆံ ေငွေြကးတို့ တူညီသည့် အချက်များဟု ဆိုနိုင်သည်။ သို့ေသာ် မတူေသာ အချက်များလည်း များစွာရှိမည်ပင် ြဖစ်သည်။
အချိန်၏ သေဘာကို ပိုက်ဆံ ေြကးေငွ၏ သေဘာြဖင့် နားလည်နိုင်ေသာ် လည်း အချိန်သည် အမှန်တကယ် အားြဖင့် ပိုက်ဆံ ေြကးေငွ မဟုတ်ပါ။ အချိန်ြဖင့် ပစ္စည်းဝယ်၍ မရပါ။အချိန်များကို စုေဆာင်း ထားေသာ ဘဏ်ဟူ၍ မရှိပါ။ အလုပ်တစ်ခု ခုအတွက် သံုးလိုက်ေသာ ကိုယ့်အချိန်ကို ြပန်၍ မရနိုင်ပါ။ ကိုယ်က သူတစ်ပါးကို အချိန် ေပးလိုက်ေသာ်လည်း ြပန်ရေသာ အချိန်မှာ ထိုအချိန် မဟုတ်ေတာ့ဘဲ အတိုင်း အတာ ပမာဏ တူေသာ အြခား အချိန်သာ ြဖစ်ပါလိမ့်မည်။ ဤသို့ြဖင့် အချိန်နှင့် ပိုက်ဆံေြကးေငွတို့ မတူေသာ အချက်များစွာ ရှိနိုင်ပါသည်။ ဥပစာ တင်စားရာတွင်မူ ဥပစာ တင်စားသည့် ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ကိုက်ညီေသာ တူညီမှုများကို မီးေမာင်း ထိုးြပြပီး မတူညီမှုများကို ကွယ်ဝှက်ထား ြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
ဤသို့ တူညီေသာ အချက်များကို မီးေမာင်းထိုးြပြခင်းနှင့်မတူညီေသာ အချက် များကို ကွယ်ဝှက်ထားြခင်းသေဘာကို စာသံုးေပသံုး ဥပစာြဖင့် သာဓက ေဆာင် ပါဦးမည်။ စာဆိုတို့က “အချစ်”ဟူေသာ သေဘာကို ထင်သာြမင်သာေအာင် ဥပစာ တင်စားမှု အမျိုးမျိုးြပုခဲ့ြကသည်။ “ချစ်ေရ စင်၊ ချစ်မိုး၊ ချစ်ပန်း၊ ချစ်ဆိပ်ရည်၊ ချစ် ြမားဆူး၊ ချစ်မီးေတာက်” စသည်ြဖင့် ဥပစာ အမျိုးမျိုးကို ေတွ့ရသည်။ အချစ်ကို ေရစင်၊ မိုး၊ ပန်း၊ အဆိပ်ရည်၊ ြမားဆူး၊ မီးေတာက် တို့ြဖင့် တင်စားရာတွင် အချစ်နှင့် ယင်းတို့ တစ်ခုချင်းစီ၏ တူညီမှုတစ်ခုကို အေြခခံ ၍ တင်စားြခင်းြဖစ်သည့်အတွက် ဥပစာ စကားတစ်ခုစီတွင် သက်ဆိုင်ရာတူညီမှု တစ်ခုစီသာ မီးေမာင်းထိုးြပသလို လင်း ေနြပီး ကျန်အချက်များမှာ ေပါ်မလာဘဲ ြမုပ်ကွယ်လျက်ရှိသည်။ “ချစ်ေရစင်” ဥပစာဟု တင်စားချိန်တွင် ေအးြမြခင်း ဟူေသာ အချက်တစ်ချက်သာ တူညီေသာ အချက်ြဖစ်ြပီး အြခားအချက်များ တူညီ စရာအေြကာင်း မရှိပါ။ ချစ်ြမားဆူးဟု ဥပစာ တင်စားချိန်တွင် စူးရှထိခိုက်နာကျင်ြခင်းဟူေသာ အချက်တစ်ချက်သာ တူညီ ေသာအချက်ြဖစ်ြပီး ကျန်အချက်များ တူညီစရာ အေြကာင်းမရှိပါ။ အချိန်နှင့် ပိုက်ဆံေြကးေငွတို့တွင်လည်း ထိုသေဘာ မျိုးပင် ြဖစ်ပါသည်။ ထူးြခားသည်မှာ အချိန်နှင့် ပိုက်ဆံေြကးေငွတို့တွင် ဥပစာ ြပုနိုင်ေသာ တူညီချက်များစွာ ရှိသကဲ့သို့ မတူညီချက်များလည်း များစွာရှိေနြခင်း ြဖစ်သည်။ တူညီချက်ေတွများသည့်အတွက် ေန့စဉ်သံုးစကားနယ်ပယ်တွင် အသံုးတွင် ကျယ်ြခင်းြဖစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
ဆက်သွယ်ေရး လမ်းေြကာင်းကို ေဖာ်ညွှန်းသည့် ဥပစာ တစ်ခုကို သာဓက ေဆာင်ပါဦးမည်။ လူတစ်ေယာက်နှင့် တစ်ေယာက် ဘာသာစကား (စကားလံုးများ) ြဖင့် ဆက်သွယ်ပံုကို ကုန်ပစ္စည်းများ ကုန် ေသတ္တာထဲထည့်ြပီး တစ်ေနရာမှ တစ် ေနရာသို့ ပို့ေဆာင်ပံု အြဖစ် ဥပစာ တင်စား မည် ဆိုလျှင်ဘာသာစကား (စကားလံုး များ)သည် ကုန်ေသတ္တာ၊ အနက်အဓိပ္ပာယ် များသည် ကုန်ပစ္စည်းများ၊ ဘာသာစကားနှင့် ဆက်သွယ်ြခင်းသည် ကုန်ေသတ္တာများကို လမ်းေြကာင်း အတိုင်း ပို့ေဆာင် ြခင်းြဖစ်သည်ဟု မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။ ေန့စဉ် သံုးေနေသာ စကားများတွင် ထိုဥပစာ သေဘာကို ေတွ့နိုင်ပါသည်။ “သူ့စကား ထဲမှာ အဓိပ္ပာယ်ေတွ အများြကီးပါတယ်”၊ “သူ့စကားက ဘာအဓိပ္ပာယ်မှ မပါဘူး”၊ “အေတွးေတွ အများြကီးကို စကားလံုး နည်းနည်းနဲ့ ေဖာ်ြပထားတယ်”၊ “အေတွး သစ်တစ်ခု ရုတ်တရက် ေပါ်လာရင် ေပျာက် မသွားေအာင် စကားလံုးေတွနဲ့ ချက်ချင်း ဖမ်းြပီး ေရးထားလိုက်ပါ”၊ ေရးထားတာ ကျစ်လျစ်လွန်းေတာ့ အဓိပ္ပာယ်က ငုပ်ေန တယ်” စသည့် အသံုးများတွင် အဓိပ္ပာယ်က ကုန်ပစ္စည်း ြဖစ်ြပီး ဘာသာစကား (စကားလံုးဝါကျ)က ကုန်ပစ္စည်း ထည့်ထားေသာ ကုန်ေသတ္တာြဖစ်ေနပံုကို ေတွ့နိုင်ပါသည်။ အဓိပ္ပာယ် ထင်ရှားသည့် စကားလံုးများကို အဓိပ္ပာယ် အြပည့်ပါေသာ စကားလံုးများ(Full words)၊ ဘာအဓိပ္ပာယ်မှ မပါေသာ စကားလံုးများကို ဗလာ စကားလံုးများ (empty words) ဟု သံုးပံုမှာလည်း ထိုသေဘာပင် ြဖစ်ပါသည်။
ဘာသာစကား (စကားလံုးများ၊ ဝါကျများ) သည် ကုန်ေသတ္တာ ြဖစ်၍ အနက် အဓိပ္ပာယ်များသည် ကုန်ေသတ္တာထဲက ကုန်ပစ္စည်းများ ြဖစ်သည် ဟူေသာ ဥပစာ အရဆိုလျှင် အဓိပ္ပာယ်ဟူသည် စကားလံုးထဲမှာ ရှိေနေသာ အရာြဖစ်သည်။ ဝါကျထဲမှာ ရှိေနေသာ အရာြဖစ်သည်ဟု ဆိုရာ ေရာက်ပါသည်။ တစ်နည်းဆိုရလျှင် အဓိပ္ပာယ်သည် စကားလံုးထဲ၊ ဝါကျထဲမှာ ရှိနှင့်ြပီးသားြဖစ်သည်ဟု ဆိုရာေရာက်ပါ သည်။ ထိုစကားကို သံုးေသာ အဆက်အစပ် (context) ြခားနားမှု မရှိလျှင် ထိုသေဘာသည် ြပဿနာ မရှိပါ။ သို့ေသာ် လက်ေတွ့ အသံုးြပုရာတွင်မူ အဆက်အစပ် ကွဲြပားသည်။ ြပဿနာများစွာ ရှိပါသည်။ ထိုအခါ မျိုးတွင် အနက်အဓိပ္ပာယ်ဆိုေသာ ကုန်ပစ္စည်းသည် စကားလံုးဆိုေသာ ကုန် ေသတ္တာ၊ ဝါကျဆိုေသာ ကုန်ေသတ္တာထဲမှာ အြမဲ ရှိေနလိမ့်မည်ဟု ဆိုနိုင်သည် မဟုတ်ပါ။ ဆိုပါစို့။ “ဒါသက်သတ်လွတ် အခန်းပါ” ဆိုေသာ ဝါကျကို အဆက် အစပ်မပါဘဲ သီးြခားေြပာလျှင် ဘာအဓိပ္ပာယ်မှ မရှိပါ။ အခန်း တစ်ခန်းကို “သက်သတ် လွတ်ခန်း” ဟု ရည်ညွှန်းေြပာဆိုသည့် အေလ့မရှိပါ။
သို့ေသာ် ထိုစကားလံုး အေြခ အေန အဆက်အစပ်နှင့် ေြပာလျှင်ေတာ့ အဓိပ္ပာယ် ရှိပါလိမ့်မည်။ ဥပစာစားပွဲြကီး တစ်ခုတွင် သက်သတ်လွတ် အစားအစာ များကို သီးြခားြပင်ဆင်ထား ေသာအခန်းကို အသားဟင်းလျာများ ြပင်ဆင်ထားေသာ အခန်းနှင့် ခွဲြခားြပီး ရည်ညွှန်းေြပာဆိုရာ၌ “ဒါ သက်သတ်လွတ်အခန်းပါ”ဟု ေြပာ လျှင် အဓိပ္ပာယ်ကိုလည်း နားလည်ပါသည်။ ဤေနရာတွင် အဓိပ္ပာယ်သည် စကားလံုး ထဲ ဝါကျထဲမှာရှိနှင့်ြပီးေသာအရာ မဟုတ် ပါ။ အဓိပ္ပာယ်သည် အဆက်အစပ် အေြခ အေနထဲမှာ ရှိေနပါသည်။
ဝါကျ တစ်ခုတည်းသည်ပင် လူတစ်ေယာက်လျှင် အဓိပ္ပာယ် တစ်မျိုးသက် ေရာက်တတ်ပါသည်။ “ဆီကုန်သွားြပီ” ဆို ေသာ ဝါကျကို ြကည့်ပါ။ အိမ်မှာ ဟင်း ချက်ေနေသာ အိမ်ရှင်မ အတွက် အဓိပ္ပာယ် တစ်မျိုး၊ ကားေမာင်းေနေသာ ကားဆရာ အတွက်ဆိုလျှင် တစ်မျိုး၊ စက်ရံုအုပ်ချုပ် သူအတွက် ဆိုလျှင် အဓိပ္ပာယ်တစ်မျိုး စသည်ြဖင့် အမျိုးမျိုးကွဲြပားနိုင်ပါသည်။ ဤသာဓကတွင်လည်း အဓိပ္ပာယ်သည် ဝါကျထဲမှာ ရှိနှင့်ြပီသား မဟုတ်ပါ။ ထိုဝါကျကို ဘယ်သူက ေြပာေနသည် သို့မဟုတ် နားေထာင်ေနသည်။ ထိုသူ၏ သေဘာထား ဘယ်သို့ရှိသည် ဆိုေသာ အချက်များက ထိုဝါကျ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ြပဋ္ဌာန်းေပးပါသည်။
ဘာသာစကား (စကားလံုးများ၊ ဝါကျ) များသည် ကုန်ေသတ္တာ ြဖစ်၍ အဓိပ္ပာယ် များသည် ကုန်ေသတ္တာထဲက ကုန်ပစ္စည်းများ ြဖစ်သည်ဟူေသာ ဥပစာတွင် ဘာသာ စကားနှင့် ကုန်ေသတ္တာ၊ အဓိပ္ပာယ်နှင့် ကုန်ပစ္စည်းတို့ တူညီမှုသည် အလံုးစံုထပ်တူ ထပ်မျှ တူညီမှုမျိုး မဟုတ်ဘဲ ေြပာသူနာ သူတိုပ၏ လိုအပ်ချက် အရ အေြခအေန တစ်ရပ်တွင် မီးေမာင်းထိုးြပေသာ အချက် များသာ တူညီမှုရှိြပီး ကွယ်ဝှက်ထားေသာ မတူညီသည့် အချက်များလည်း ရှိသည့် အတွက် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း တူညီမှုသာ ြဖစ်ေြကာင်း နားလည်ရပါသည်။ ထိုနားလည်မှုမျိုးြဖင့် ဥပစာများကို အသံုးြပု ေနြခင်းြဖစ်ပါသည်။
ေမာင်ခင်မင် (ဓနုြဖူ)
ယေန့သည် ြဖစ်သည်။
ဥပစာ စကားအေြကာင်း
မာတိကာ
Total Pageviews
Posted by
သစၥာ | သစ္စာ
Labels:
ဥပစာ
Subscribe to:
Post Comments (Atom)