ဥပစာ

ယခင် လများ​က တင်ြပ ​ေဆွး​ေနွး​ခဲ့​ ​ေသာ ဥပစာများ​ကို အ​ေြခြပုရာ နယ်ပယ် အရလည်း​ ခွဲြခား​ြကည့်​နိုင်ပါသည်။ အ​ေြခြပုရာ နယ်ပယ်များ​တွင် ဥပစာ အများ​ဆံုး​ ထွက်​ေပါ်သည့်​ နယ်ပယ်မှာ “လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ” ဟူ​ေသာ နယ်ပယ် ြဖစ်သည်။လူသည် မိမိကိုယ် ကိုက်တံအြဖစ် အသံုး​ ြပု၍ စြကဝဠာကို တိုင်း​တာ​ေလ့​ ရှိသည်ဟု ဒဿန ပညာရှင် တစ်ဦး​က ဆိုဖူး​သည်။ အြမင် သာဆံုး​ သာဓကမှာ လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​ြဖင့်​ အြခား​အရာများ​ကို တင်စား​ ​ေခါ်​ေဝါ်​ေလ့​ရှိြခင်း​ပင် ြဖစ်သည်။

ြမန်မာစကား​တွင် ​ေခါင်း​/​ေဂါင်း​/ သည် ကိုယ်ခန္ဓာထိပ်ပိုင်း​ရှိ ဖုဖုလံုး​လံုး​ အစိတ်အပိုင်း​ကို ​ေခါ်​ေသာ အမည်ြဖစ်​ေြကာင်း​ လူတိုင်း​ သိပါသည်။ လူ၏ ​ေခါင်း​ကဲ့​သို့​ ထိပ်ပိုင်း​ရှိ ဖုဖုလံုး​လံုး​ အရာ ဝတ္ထုများ​ကို အမည်​ေပး​ေသာ အခါ တြခား​ အမည် မ​ေပး​ ​ေတာ့​ဘဲ တူညီမှု သ​ေဘာအရ ထိုအရာ ဝတ္ထုများ​ကိုလည်း​ “​ေခါင်း​” ဟုပင်အမည် ​ေပး​သည့်​အတွက် “​ေမာ်​ေတာ်ကား​ေခါင်း​၊​ မီး​ရထား​ေခါင်း​၊​ ​ေရပိုက်​ေခါင်း​”စသည့်​ စကား​ လံုး​များ​ ​ေပါ်​ေပါက် လာရသည်မှာ အထင်အရှား​ပင် ြဖစ်သည်။

ထို့​အတူ “မျက်နှာ”ကို အြပား​လိုက် အြပန့်​ လိုက်ရှိ​ေသာ အရာ များ​ကိုလည်း​ “မျက်နှာ” ဟုပင် အမည်​ေပး​သည့်​ အတွက် “​ေြမ မျက်နှာ၊​ စည်မျက်နှာ၊​ စာမျက်နှာ” စသည့်​ စကား​လံုး​များ​ ​ေပါ်​ေပါက်လာရသည်။ “သာကူ​ေစ့​ကို မျက်စိ​ေပျာ်​ေအာင် ြကိုရတယ်” ဆို​ေသာစကား​ အရ လူမှာ “မျက်စိ”ရှိသလို သာကူ​ေစ့​မှာလည်း​ “မျက်စိ” ရှိ​ေြကာင်း​ သိနိုင်ပါသည်။ လူ၏ “မျက်ကွင်း​” ကဲ့​သို့​ပင် နာနတ်သီး​မှာလည်း​ “မျက်ကွင်း​” ရှိပါသည်။ လူ၏“လျှာ” ကဲ့​သို့​ တစ်လစ်က​ေလး​ထွက်နိုင်​ေသာ သံ​ေချာင်း​က​ေလး​ ချိန်ခွင်မှာရှိပါသည်။ “ချိန်ခွင်လျှာ” ဟုပင် ​ေခါ်ပါသည်။ ပုလင်း​တို့​ အိုး​တို့​တွင် လူ့​နှုတ်ခမ်း​ကဲ့​သို့​ အဝ ပတ်လည်က အစိတ်အပိုင်း​ကို“အိုး​နှုတ်ခမ်း​”၊​ “ပုလင်း​နှုတ်ခမ်း​” ဟု ​ေခါ်ပါသည်။

လူ့​ “လည်ပင်း​”ကို ပုလင်း​မှာလည်း​ “လည်ပင်း​” ရှိပါ သည်။ လူမှာ “ပခံုး​” ရှိသလို လမ်း​မှာလည်း​ “ပခံုး​” ရှိပါသည်။​ေပစာတွင် ​ေပခွက်၏ ချိုင့်​ေန​ေသာ ဘက်ကို“ဝမ်း​”၊​ ခံုး​ေန​ေသာဘက်ကို “​ေကျာ”ဟု ​ေခါ်ြခင်း​မှာ လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာမှ “ဝမ်း​” နှင့်​ “​ေကျာ”ကို ​ေပခွက် အစိတ်အပိုင်း​များ​အြဖစ် ​ေြပာင်း​ေရွှ့​ ​ေခါ်ြခင်း​ြဖစ်ပါသည်။ လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ အတွင်း​ပိုင်း​တွင် ရှိ​ေသာ “အူ”ဆို​ေသာ အမည်ကို အြခား​အရာဝတ္ထု များ​၏ အတွင်း​ပိုင်း​ရှိ အလယ်သား​ အတွက် ​ေြပာင်း​ေရွှ့​ တင်စား​ြခင်း​ြဖင့်​ “ငှက်​ေပျာအူ”၊​ “လမ်း​အူ​ေြကာင်း​”၊​ “အလယ် အူ​ေြကာင်း​” စသည့်​ စကား​များ​ ​ေပါ်​ေပါက်လာရပါသည်။

လူမှာ ကိုယ်ခန္ဓာမှ ြဖာထွက်​ေသာ “လက်” ကဲ့​သို့​ ​ေနရာ​ေဒသ တစ်ခုမှ ြဖာထွက်​ေသာ လက်ကို ​ေတာင်လက်၊​ ​ေြမာက်လက်ဟု သံုး​ပါသည်။ “နာရီလက်တံ” သည်လည်း​ လူ၏“လက်တံ”သ​ေဘာနှင့်​ တူသည်။ပုလင်း​ဖင်၊​ ဒယ်အိုး​ဖင်ဆို​ေသာ စကား​များ​သည်လည်း​ လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ အမည်ကို ယူထား​ြခင်း​ြဖစ်သည်။ လူမှာ“​ေြခ​ေထာက်” ရှိသလို စား​ပွဲတို့​၊​ ကုလား​ထိုင်တို့​မှာလည်း​ “​ေြခ​ေထာက်” ရှိပါ သည်။

​ေခတ်ကာလ အ​ေလျာက် အသံုး​ြပု​ေသာ စကား​လံုး​ ​ေြပာင်း​လဲသွား​ ​ေသာ်လည်း​ တင်စား​သည့်​ အ​ေြခခံ သ​ေဘာ၊​ ​ေြပာင်း​မသွား​ေသာ သာဓကတစ်ခု ြပပါမည်။ ​ေခါင်း​က ဆံပင်ကို ​ေြပာင်​ေအာင် ရိတ်ထား​လျှင် ကတံုး​(​ေခါင်း​တံုး​) ဟု ​ေခါ်သည် မဟုတ်ပါလား​။ ကတံုး​ကို ​ေရှး​က “ဦး​ြပည်း​” ဟု ​ေခါ်ပါသည်။ “ဦး​ြပည်း​ြဖင့်​ တင့်​တယ်​ေသာရဟန်း​” စသည့်​ အသံုး​မျိုး​ရှိပါသည်။ ယခု​ေခတ် တွင်“ကျွန်​ေတာ်က တိုက်ကတံုး​ က​ေလး​တစ်လံုး​ ​ေဆာက်ထား​ပါတယ်” ဆို​ေသာ စကား​ကိုြကား​လျှင် “တိုက်ကတံုး​” ဆိုသည်မှာ အမိုး​တွင် အချွန် အခံုး​မပါဘဲ အမိုး​ အြပား​လိုက် အြပန့်​လိုက် ​ေဆာက်ထား​ ​ေသာတိုက်ဟု ဆိုလို​ေြကာင်း​ နား​လည်ရပါသည်။ ​ေရှး​ေခတ်က စာ​ေပများ​တွင် “ြပာဿဒ် ဦး​ြပည်း​” ဆို​ေသာ စကား​ရှိသည်။ အမိုး​မှာ အချွန်အတက် မပါ​ေသာ ြပာဿဒ်ကို ဆိုလိုြခင်း​ ြဖစ်သည်။ “ြပာဿဒ်ဦး​ြပည်း​”နှင့်​ “တိုက်ကတံုး​”သည် အ​ေြခခံ တင်စား​မှုချင်း​တူ​ေသာ စကား​လံုး​များ​ ြဖစ်ပါသည်။

လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​အမည်များ​ကို အြခား​အရာများ​ အတွက် တင်စား​သံုး​နှုန်း​မှုများ​ ရှိသကဲ့​သို့​ အြခား​အရာ ဝတ္ထုများ​၏ အမည်များ​ကို လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​အြဖစ် တင်စား​ သံုး​နှုန်း​မှုမျိုး​ အနည်း​ အကျဉ်း​ ရှိပါသည်။ များ​များ​ စား​စား​ေတာ့​ မရှိပါ။ သစ်ပင်ပန်း​ပင်တို့​ ကဲ့​သို့​ လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာမှာ အလား​တူ ရှင်သန်​ေပါက်ဖွား​ေသာ အစိတ်အပိုင်း​ကို အပင် အြဖစ် တင်စား​ကာ“ဆံပင်” ဟု ​ေခါ်ပါသည်။

ထို့​အတူ သစ်ပင်မှ သစ်ရွက်နှင့်​ တူ​ေသာ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ကို “နား​ရွက်”၊​ သစ်သီး​နှင့်​ တူ​ေသာ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ကို “လက်သီး​”၊​ သစ်​ေစ့​နှင့်​ တူ​ေသာ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ကို “လည်​ေစ့​” စသြဖင့်​ တင်စား​ သံုး​သည်ကို ​ေတွ့​နိုင်ပါသည်။ ဝမ်း​ဗိုက်ထဲက ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ တစ်ခု၏ အမည်ကို သရက်ရွက် ဟု ​ေခါ်ပါသည်။ ​ေြခ​ေထာက် အဖျား​ပိုင်း​ တစ်ဖက် တစ်ချက်ရှိ အဖု အလံုး​ နှစ်ခုကိုမူ အြခား​အမည်မ​ေပး​ဘဲ “​ေြခမျက်စိ” ဟု​ေခါ်ပါသည်။ ​ေြခ​ေထာက် အဖျား​ပိုင်း​ တစ်ဖု၏ တစ်ချက်ရှိ အဖုအလံုး​ နှစ်ခုကိုမူ အြခား​ အမည်မ​ေပး​ဘဲ “​ေြခမျက်စိ”ဟုပင်​ေခါ်ြခင်း​မှာ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ တစ်ခု၏ အမည်ကို အြခား​တစ်ခု အတွက် ​ေြပာင်း​ေရွှ့​ တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။

ယခု ​ေဖာ်ြပခဲ့​ေသာ ဥပစာများ​မှာ ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ် အပိုင်း​များ​နှင့်​ ပံုသဏ္ဍာန် တူသည့်​ အြခား​အရာ ဝတ္ထုများ​ကို တင်စား​ေခါ်​ေသာ ဥပစာများ​ ြဖစ်သည်။ ထို့​အတူ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​များ​၏ လှုပ်ရှား​ပံု အမူအရာ၊​ ြဖစ်ပျက်ပံု အ​ေြခအ​ေန၊​ စွမ်း​သတ္တိနှင့်​ ဂုဏ်ရည်တို့​ကို အ​ေြခြပု၍ တင်စား​ သံုး​နှုန်း​ေသာ ဥပစာများ​လည်း​ အများ​အြပား​ ရှိပါသည်။

“ညီ​ေလး​က နံရံကို ​ေကျာခိုင်း​ြပီး​ ရပ်​ေနတယ်ဟု ​ေြပာလျှင် “​ေကျာခိုင်း​” မှာ “​ေကျာ​ေပး​ထား​သည်”၊​ “​ေကျာ​ေပး​၍​ေနသည်” ဟု ဆိုလို​ေြကာင်း​ နား​လည်ရပါသည်။ ဥပစာ တင်စား​ြခင်း​ မဟုတ်ဘဲ ရိုး​ရိုး​ေြပာြခင်း​၊​ တိုက်ရိုက် ​ေြပာြခင်း​ ြဖစ်ပါသည်။ “အ​ေဖက အိမ်မှုကိစ္စ အား​လံုး​ကို ​ေကျာခိုင်း​ြပီး​ တရား​အလုပ်ပဲ လုပ်​ေတာ့​တယ်”ဟု​ေြပာလျှင်သူ“​ေကျာခိုင်း​” သည်၊​ “လျစ်လျူရှုသည်၊​ စွန့်​ခွာသည်”ဟူ၍ ဥပစာအနက် ထွက်ပါသည်။ ​ေကျာခိုင်း​ြခင်း​ သည် လျစ်လျူရှု​ေသာ၊​ စွန့်​ခွာ​ေသာ အမူ အရာြဖစ်သည့်​ အတွက် ထိုသို့​ တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ “ဒီကိစ္စနဲ့​ ပတ်သက်ြပီး​ လူြကီး​ေတွ ​ေခါင်း​ချင်း​ ဆိုင်​ေနြကတယ်” ဟု​ေြပာလျှင် တိုး​တိုး​တိတ်တိတ် တိုင်ပင် ​ေဆွး​ေနွး​ေန ​ေသာ အဓိပ္ပာယ်ြဖစ်သည်။ “လူြကီး​ေတွ ​ေခါင်း​ချင်း​ ရိုက်​ေနြကတယ်” ဟု ​ေြပာလျှင်မူ အ​ေရး​တြကီး​ တိုင်ပင် ​ေဆွး​ေနွး​သည့်​ အဓိပ္ပာယ်ြဖစ်ြပီး​ ပို၍ ​ေလး​နက်သွား​သည်။ ထို့​အတူ ဒူး​ေထာက် (အရှံုး​ေပး​သည်)၊​ မျက်နှာလွှဲ (လျစ်လျူရှုသည်)၊​လက်တွဲ (ညီ ညီညွတ်ညွတ်၊​ အတူတကွ)၊​ လက်ပိုက်ြကည့်​ (ဝင်​ေရာက် ​ေဆာင်ရွက်ြခင်း​ မြပုဘဲ ဖယ်​ေရှာင်​ေနသည်)စသည့်​ စကား​များ​သည် လူတို့​၏ ြပုမူ လှုပ်ရှား​ပံု အမူအရာကို အ​ေြခ ြပု၍ တင်စား​ေသာ စကား​များ​ ြဖစ်သည်။
“ဒီအ​ေြကာင်း​ ြကား​ရတာ ​ေကျာချမ်း​ လိုက်တာ” ဟု ​ေြပာလျှင်“​ေကျာချမ်း​” သည် “​ေြကာက်သည်၊​ လန့်​သည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရ ပါသည်။ ​ေြကာက်လန့်​ သွား​သည့်​အတွက် ​ေကျာထဲမှာ ချမ်း​သွား​သည့်​ အ​ေြခအ​ေနကို အ​ေြကာင်း​ြပု၍ တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ “သား​က ဒီကိစ္စကို မ​ေကျမနပ် ြဖစ်​ေနလို့​ ​ေချွး​သိပ်ထား​ရတယ်” ဆို​ေသာ စကား​တွင် ​ေချွး​ထွက် ရပ်စဲ​ေအာင် ​ေခတ္တ အ​ေမာအပန်း​ ​ေြဖသကဲ့​သို့​ ​ေခတ္တ ​ေကျနပ်​ေအာင် လုပ်သည့်​ သ​ေဘာြဖစ်​ေြကာင်း​ နား​လည်နိုင်ပါ သည်။ ထိတ်လန့်​စရာ ​ေတွ့​လိုက်ရ​ေသာ အခါမျိုး​တွင် ဦး​ေခါင်း​ြကီး​ ြကီး​သွား​သလို ရုတ်တရက် ခံစား​ရသည့်​ အ​ေြခအ​ေနကို အစွဲြပု၍ “​ေသွး​ေတွ ြမင်လိုက်ရ​ေတာ့​ ​ေခါင်း​ြကီး​သွား​တာပဲ” ဆို​ေသာ စကား​မျိုး​ ​ေြပာ​ေလ့​ ရှိပါသည်။ အလုပ်တစ်ခုကို တစ်​ေနရာ တည်း​မှာ စွဲစွဲြမဲြမဲ လုပ်ကိုင်လျှင် “သူက ဒီအလုပ်မှာ ​ေတာ်​ေတာ် ဖင်ြမဲတယ်” ဟု သံုး​ေလ့​ ရှိပါသည်။ ဖင်ထိုင် ကျ​ေနသည့်​ သ​ေဘာကို အ​ေြခြပု၍ တင်စား​သံုး​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ “သူ့​အ​ေဖ ြပန်သွား​လို့​ သမီး​က မျက်နှာ မ​ေကာင်း​ဘူး​”ဟု သံုး​လျှင် “မျက်နှာ မ​ေကာင်း​”မှာ အမူအရာ ညှိုး​ညှိုး​ငယ် ငယ်ရှိပံုကို တင်စား​ သံုး​ြခင်း​ြဖစ်​ေြကာင်း​ နား​လည် နိုင်ပါသည်။ “ဂျပန်မှာ တစ်နှစ် ​ေလာက်​ေနြပီး​ ြပန်လာ​ေတာ့​ လက်ချည်း​ ြပန်လာတယ်”ဟု​ေြပာလျှင် “လက်ချည်း​” ဆိုသည်မှာ ဘာပစ္စည်း​ဥစ္စာမှ မပါဘဲဟု ဆိုလို​ေြကာင်း​ နား​လည် နိုင်ပါသည်။

ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​များ​၏ စွမ်း​ရည်များ​၊​ ဂုဏ်ထူး​ ဝိ​ေသသများ​ကို အ​ေြခြပု၍ တင်စား​ေသာ ဥပစာ စကား​များ​လည်း​ အများ​ အြပား​ ရှိပါသည်။ “ဒီစာတမ်း​မှာ ဆရာြကီး​ ​ေရွှဥ​ေဒါင်း​ရဲ့​ အယူအဆ​ေတွကို ​ေကျာရိုး​ြပု ထား​ပါတယ်”ဟု​ေြပာလျှင် “​ေကျာရိုး​” ဆိုသည်မှာ အဓိက အမာခံဟု အဓိပ္ပာယ်ရပါ သည်။ ​ေကျာရိုး​၏ ခိုင်မာမှု၊​ အမာခံြဖစ်မှုကို အ​ေြခြပု တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ​ေခါင်း​သည် ​ေတွး​ေခါ် ဆင်ြခင်နိုင်သည့်​ စွမ်း​ရည်ရှိသည့်​ အ​ေလျာက် ​ေခါင်း​ေကာင်း​သည် (အ​ေတွး​ အ​ေခါ် ​ေကာင်း​သည်) ​ေခါင်း​ေအး​သည် (​ေအး​ေအး​ေဆး​ေဆး​ ​ေတွး​ြကံသည်)၊​ ​ေခါင်း​ ​ေနာက်သည် (စိတ်ရှုပ်​ေထွး​သည်) စသည် ြဖင့်​ တင်စား​ေလ့​ ရှိပါသည်။ ​ေြခသည် လှုပ်ရှား​ သွား​လာနိုင်​ေသာ စွမ်း​ရည်ရှိသည့်​ အ​ေလျာက် ​ေြခသွက်သည် (အလုပ်အကိုင် သွက်လက်သည်)၊​ ​ေြခလှမ်း​ကျဲသည် (ကျယ်ကျယ်ြပန့်​ြပန့်​ လုပ်ကိုင် ​ေဆာင်ရွက် သည်) စသည်ြဖင့်​ တင်စား​ေလ့​ရှိပါသည်။

မျက်နှာသည် လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာတွင် အတင့်​ တယ်ဆံုး​လည်း​ ြဖစ်သည်။ လူချင်း​ ဆက်ဆံ ရာတွင် မျက်နှာချင်း​ြကည့်​၍ ဆက်ဆံ ​ေပါင်း​သင်း​ရသည်။ ဤသို့​ေသာ ဂုဏ်ရည် များ​ရှိသည့်​ အတွက် မျက်နှာကို ဂုဏ်၊​ ​ေပါင်း​ဆင်း​ဆက်ဆံမှု၊​ အခွင့်​အ​ေရး​ ဟူ​ေသာ အဓိပ္ပာယ်များ​ြဖင့်​ တင်စား​သံုး​ေလ့​ရှိပါသည်။ မျက်နှာြကီး​သည် (ဂုဏ်ြကီး​သည်)၊​ မျက်နှာ ပျက်သည် (​ေပါင်း​သင်း​ဆက်ဆံ ​ေရး​ထိ ခိုက်သည်)၊​ မျက်နှာရသည် (အခွင့်​အ​ေရး​ ရသည်) စသည့်​စကား​များ​က မျက်နှာ ဂုဏ်ရည်များ​ကို ​ေဖာ်ြပ​ေနပါသည်။ လက်သည် လုပ်ကိုင် ​ေဆာင်ရွက်နိုင်​ေသာ စွမ်း​ရည်ရှိသည့်​ အ​ေလျာက် လက်ကို အ​ေြခြပု​ေသာ ဥပစာ စကား​များ​စွာ ရှိပါသည်။ လက်ကိုင် (အြမဲ အသံုး​ြပု​ေသာ အရာ၊​ ပစ္စည်း​၊​ ​ေငွ​ေြကး​)၊​လက်ချက် (မနှစ်ြမို့​ဖွယ် လုပ်ရပ်)၊​ လက်စ (ဆက်လက် ​ေဆာင်ရွက်ရန်အလုပ်)၊​ လက်ဆင့်​ကမ်း​ (ဆင့်​ကဲဆင့်​ကဲ လွှဲ​ေြပာင်း​ေပး​ သည်)၊​ လက်ရင်း​ (အရင်း​ခံ)၊​ လက်​ေလျှာ့​ (အ​ေလျှာ့​ေပး​သည်)၊​ လက်လွတ် (ပိုင်ဆိုင်မှု ဆံုး​ရှံုး​သည်)စ​ေသာ စကား​များ​က လက်၏ စွမ်း​ရည်ကို ​ေဖာ်ြပ ​ေနပါသည်။

လူ့​ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ အမည်များ​ မပါ​ေသာ်လည်း​ လူတို့​၏ အြပုအမူ၊​ အ​ေြခအ​ေနတို့​ကို အ​ေြခြပုသည့်​ အြခား​ ဥပစာများ​လည်း​ ရှိပါသည်။ “ညီ​ေလး​က သူ့​သူငယ်ချင်း​ေတွအ​ေြကာင်း​ ​ေကာက်ကာငင်ကာ ​ေြပာလိုက်” ဆို​ေသာစကား​တွင် “​ေကာက်ကာငင်ကာ” သည် ပစ္စည်း​ တစ်ခုခုကို ရုတ်တရက် ​ေကာက်ယူ လိုက်သလို ြကိုတင် ြပင်ဆင်မှု မရှိဘဲ ရုတ်တရက် ထ​ေြပာသည့်​ အဓိပ္ပာယ် ြဖစ်ပါသည်။ “သူ​ေလ့​လာထား​တဲ့​ စာ​ေပ​ေတွကို ​ေကာက်ကာငင်ကာ ရွတ်ဆို ကိုး​ကား​နိုင်တယ်” ဟု ​ေြပာ လျှင်မူ “အလွယ်တကူ အခက်အခဲမရှိ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပါသည်။

ထို့​အတူ ကန်ထုတ်သည် (ဖယ်ရှား​ပစ်လိုက်သည်)၊​ ချီတံုချတံု (မတင်မကျ)၊​ ​ေချာ်လဲ​ေရာထိုင် (အလိုက်သင့်​ ​ေရာ​ေနှာလျက်)၊​ ချည်ြပီး​တုတ်ြပီး​ (ပိုင်ပိုင်နိုင်နိုင်၊​ မ​ေရှာင်သာ၊​ မတိမ်း​သာ)၊​ ငံု့​ခံသည် (သူတစ်ပါး​က ထိပါး​လာသည်ကို မတံု့​ြပန်ဘဲ ြငိမ်ခံသည်)၊​ ဖူး​ဖူး​မှုတ်ထား​ (အြမတ်တနိုး​၊​ တယုတယ ထား​ သည်)၊​ ​ေဘး​ချိတ် (ဖယ်ထား​သည်)၊​ ရှိခိုး​ဦး​တင် (​ေတာင်း​ေတာင်း​ပန်ပန်)၊​ အ​ေြပး​အလွှား​ (အလျင်စလို) ဟူ​ေသာ စကား​ များ​သည် လူတို့​၏ ြပုမူ လှုပ်ရှား​ပံု အမူအရာများ​ကို အ​ေြခြပု​ေသာ ဥပစာ စကား​များ​ ြဖစ်သည်။

ထို့​အူတ တအံု​ေနွး​ေနွး​ (တနံု့​နံု့​ ​ေြကာင့်​ြက ပူပန်လျက်)၊​ ပက်လက် လန်သည် (​ေမျှာ်လင့်​ချက် လံုး​လံုး​ ကင်း​မဲ့​သွား​သည်)၊​ မ​ေထွး​နိုင် မမျို နိုင်(မတိုး​သာ မဆုတ်သာ)၊​ အသက်ရှူ ​ေချာင်သည် (သက်သာခွင့်​ြပု ရသည်) ဟူ​ေသာ စကား​များ​သည် ြဖစ်ပျက်ပံု အ​ေြခအ​ေနများ​ကို အ​ေြခ ြပု​ေသာ ဥပစာစကား​များ​ြဖစ်သည်။

​ေကာက်ကာငင်ကာ သာဓက ​ေဆာင်ထား​ေသာ ဤအသံုး​အနှုန်း​ များ​ကို ြကည့်​ရံုြဖင့်​ လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာကို အ​ေြခြပု​ေသာ ဥပစာစကား​များ​ ၏အတိုင်း​အတာကို အကဲခတ် နိုင်​ေလာက်ပါသည်။ အချို့​ စကား​များ​မှာ ဥပစာစကား​ဟုပင် သတိမထား​မိ ​ေလာက်​ေအာင် ​ေန့​စဉ်သံုး​ စကား​ နယ်ပယ်တွင် အသား​ကျ အနည်ထိုင်​ေနပါြပီ။ ဥပစာစကား​ အြဖစ် သတိထား​ မိဖွယ်ရှိ​ေသာ စကား​များ​ကိုလည်း​ ​ေန့​စဉ်သံုး​ စကား​ နယ်ပယ်ထဲမှာ ဥပစာအနက်ြဖင့်​ ​ေပါ့​ေပါ့​ပါး​ပါး​ အသံုး​ြပုလျက် ရှိြကပါသည်။ ဤစကား​ များ​က ဥပစာ တင်စား​မှု၏ အ​ေရး​ပါပံုကို အ​ေလး​အနက် ​ေဖာ်ညွှန်း​လျက် ရှိပါသည်။

​ေမာင်ခင်မင် (ဓနုြဖူ)
(​ေပဖူး​လွှာ မဂ္ဂဇင်း​၊​ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၀)