ဥပစာ

ြဖစ်ရပ်၊​ သွင်ြပင်မူရာ၊​ ရုပ်ဝတ္ထု ဥပစာ ဆက်စပ်မှု ဥပစာများ​၏ အရင်း​ခံရာ ြဖစ်​ေသာ ဆက်စပ်မှု အမျိုး​မျိုး​ ရှိ​ေြကာင်း​ ​ေဆွး​ေနွး​ခဲ့​ပါသည်။ ဆက်လက် ​ေဆွး​ေနွး​ စရာများ​ ရှိပါ​ေသး​သည်။

တည်ရာ ဌာနကို တည်သူအြဖစ် တင်စား​ ​ေြပာဆို သကဲ့​သို့​ ထိုဌာနတွင် ြဖစ်​ေပါ်​ေသာ ြဖစ်ရပ် အြဖစ်လည်း​ တင်စား​ ​ေြပာဆို​ေလ့​ ရှိပါသည်။“ရန္တပိုက​ေတာ့​ ကျွန်​ေတာ်တို့​ ြမန်မာ​ေတွ အတွက် ဥဒါန်း​မ​ေကျ စရာပါပဲ” ဟူ​ေသာ စကား​တွင် “ရန္တပို” ဆိုသည်မှာ ရန္တပိုရွာ ဟူ​ေသာ ​ေနရာ ဌာနကို ဆိုလိုြခင်း​ မဟုတ်ဘဲ ပထမ အဂင်္လိပ် ြမန်မာ စစ်ပွဲတွင် ြမန်မာတို့​ အ​ေရး​နိမ့်​၍ ရန္တပိုတွင် စာချုပ် ချုပ်ဆိုြပီး​ ရခိုင်နှင့်​ တနသင်္ာရီကို အဂင်္လိပ်လက် အပ်လိုက် ရ​ေသာ ဥဒါန်း​ မ​ေကျစရာ ြဖစ်ရပ်ကို ဆိုလိုြခင်း​ ြဖစ်​ေြကာင်း​ နား​လည် နိုင်ပါသည်။ “​ေနာက်တစ်ြကိမ် ဟီရိုရှီး​မား​ တစ်ြမို့​ထပ် မ​ေပါ်ဖို့​ ဆု​ေတာင်း​ပါတယ်” ဆို​ေသာ စကား​သည်လည်း​ ထိုသ​ေဘာပင် ြဖစ်ပါသည်။ ​ေနရာ ဌာနနှင့်​ ြဖစ်ရပ်တို့​ ဆက်စပ်မှု အရ တင်စား​ေသာ စကား​များ​ ြဖစ်သည်။

ထင်ရှား​ေသာ ြဖစ်ရပ်၊​ ထင်ရှား​ေသာ အရာ ဝတ္ထုတို့​ကို ထိုြဖစ်ရပ် ြဖစ်​ေပါ်ရာ ​ေနရာ၊​ ထိုအရာ ဝတ္ထုများ​ တည်ရှိရာ ​ေနရာ အြဖစ် ဆက်စပ် တင်စား​ သံုး​ေသာ စကား​များ​လည်း​ ရှိပါသည်။ အ​ေလာင်း​မင်း​တရား​ လက်ထက်ရန်များ​ ကုန်စင်သည့်​ အဓိပ္ပာယ်ြဖင့်​ ဒဂံုြမို့​ကို “ရန်ကုန်”ဟု အမည် ​ေပး​ြခင်း​မှာ ြဖစ်ရပ်ကို အ​ေြကာင်း​ြပု၍ ​ေနရာ​ေဒသ အမည်အြဖစ် တင်စား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ထန်း​ပင် တစ်ပင်ရှိ၍ “ထန်း​တစ်ပင်” ​ေခါ်သည် စသည့်​ ြမို့​ရွာ အမည်များ​တွင် ထိုသ​ေဘာများ​ကို ​ေတွ့​ရသည်။ မူလက ​ေြကာင်း​ကျိုး​ဆက်စပ် တင်စား​ေသာ ဥပစာများ​ ြဖစ်​ေသာ်လည်း​ အသံုး​ တွင်သွား​ေသာ အခါ ဥပစာအြဖစ် မထင်ရှား​ေတာ့​ပါ။

ထို့​အတူ “ကံ့​ေကာ်​ေတာ” ဟု ဆိုလျှင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်ကို ဆိုလို​ေြကာင်း​၊​ “တမာ​ေြမ”ဟုဆိုလျှင် အညာ ​ေဒသကို ဆိုလို ​ေြကာင်း​၊​ “​ေတာင် ​ေလှကား​ြမို့​ေတာ်” ဟု ဆိုလျှင် ြပင်ဦး​လွင် ြမို့​ကို ဆိုလို​ေြကာင်း​ နား​လည်ရပါသည်။ ဤအမည်များ​မှာမူ ရန်ကုန်တို့​၊​ ထန်း​တစ်ပင် တို့​လို မဟုတ်ဘဲ ဥပစာတင် စား​သည့်​ သ​ေဘာ ထင်ရှား​ေနဆဲ ြဖစ်သည်။

လူ့​ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​ ဆိုင်ရာ စကား​များ​တွင် ​ေရှ့​မှာ ​ေဆွး​ေနွး​ခဲ့​သည့်​ ဥပစာများ​ ကဲ့​သို့​ တူညီမှုကို အ​ေြခခံ​ေသာ ဥပစာများ​ ရှိသကဲ့​သို့​ ဆက်စပ်မှုကို အ​ေြခခံ​ေသာ ဥပစာများ​လည်း​ အများ​အြပား​ ရှိသည်။“မင်း​မဟုတ်တာ​ေတွ လုပ်လွန်း​လို့​ လူ​ေတွက ​ေမး​ေငါ့​ ​ေနြကြပီ”ဟု ​ေြပာ​ေသာ စကား​ကို “လူ​ေတွက ကဲ့​ရဲ့​ ​ေနြကြပီ”ဟု ဆိုလို​ေြကာင်း​ နား​လည် ရပါသည်။ ကဲ့​ရဲ့​ ​ေြပာဆို​ေသာ အခါ ​ေမး​ကို ​ေငါ့​ြပီး​ ​ေြပာတတ်သည့်​ အတွက် ​ေမး​ေငါ့​ြခင်း​နှင့်​ ကဲ့​ရဲ့​ြခင်း​ကို ​ေြကာင်း​ကျိုး​ ဆက်စပ်ြပီး​ တင်စား​ ​ေြပာဆိုြခင်း​ ြဖစ်သည်။

ထို့​အတူ နှာ​ေခါင်း​ရှံု့​ (မနှစ်ြမို့​)၊​ေခါင်း​ညိတ်(သ​ေဘာတူ)၊​ေခါင်း​ခါ (ြငင်း​ပယ်)၊​ လက်​ေြမှာက် (အရှံုး​ေပး​)၊​ လက်မ​ေထာင် (မာန်ဝင့်​)၊​ မျက်လံုး​ြပူး​ (ထိတ်လန့်​)၊​ ​ေြခဖျား​ေထာက် (စိတ်ြကီး​ဝင်)၊​ လက်ဖျား​ခါ (အလွန် အံ့​ဩ) စသည့်​ စကား​ များ​သည်လည်း​ “​ေမး​ေငါ့​”ကဲ့​သို့​ပင် ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း​များ​၏ လှုပ်ရှား​ပံု အမူအရာတို့​ကို ထိုလှုပ်ရှား​မှု အမူအရာ ြဖစ်​ေပါ်​ေစသည့်​ စိတ်ခံစား​မှု သ​ေဘာထား​ အြဖစ် အကျိုး​နှင့်​ အ​ေြကာင်း​ ဆက်စပ်၍ တင်စား​ ​ေြပာဆို​ေသာ ဥပစာ စကား​များ​ ြဖစ်သည်။